قدس آنلاین: بالاخره پس از چندین روز تاخیر و انتظار جو بایدن رئیس جمهور جدید سخنرانی را که همه منتظرش بودند، ایراد کرد. او در این سخنرانی که در محل وزارت امور خارجه آمریکا برگزار شد محورها و برنامه سیاست خارجی دولت خود را تشریح و علنی کرد.
این سخنرانی قرار بود هفته گذشته ایراد شود اما به دلیل برف و کولاک و سرمای کم سابقه و شدید در واشنگتن به تاخیر افتاد.
دیروز اما تقریبا همه دنیا تکلیفشان با سیاست خارجی دولت بایدن روشن شد، بجز شرکای برجام. به همان اندازه که قابل پیش‌بینی بود جو بایدن سیاستهایی سخت و جدی را بر علیه روسیه و چین و عربستان سعودی اتخاذ کند، سکوت او در مورد ایران و برجام در این سخنرانی غیر مترقبه و سوال برانگیز بود.
روسیه به دلیل ماجرای اتهامش در دخالت در انتخابات آمریکا و روابط ترامپ با این کشور و عربستان به دلیل باج ۵۰۰ میلیارد دلاری قراردادهای تسلیحاتی به ترامپ و متعاقب آن ترک‌تازی در منطقه که حاصلش جنگ یمن و بحران قطر و تنش کشورهای شورای همکاری با یکدیگر و ... بود، مورد غضب بایدن قرار گرفتند و چین به دلیل آنچه او تخلفات اقتصادی، نقض مالکیت معنوی و حقوق بشر نامید و البته کودتای میانمار بر علیه دولت غرب گرای این کشور.
غیبت معنادار ایران در فهرست سخنرانی بایدن
آنچه اما شاید هم اروپایی‌ها، هم ایران و هم در مرحله بعد روسیه و چین به عنوان اعضای برجام و همچنین کشورهای منطقه مایل بودند بشنوند موضع بایدن و برنامه او در مورد ایران و بازگشت به توافقی بنام برجام بود. موضوعی که یکی از وعده‌های انتخاباتی او بود و با توجه به سپری شدن زمان و تنگ‌تر شدن روزنه احیای آن انتظار می‌رفت و می‌رود جزو اولویت‌های رئیس جمهور دموکرات آمریکا باد که خود در حصول آن در سال ۲۰۱۵ نقش داشت.
اما ناباورانه بایدن هیچ کلمه‌ای درمرود برجام و نگاهش به این توافق و برنامه دولتش برای تحقق وعده خود برای بازگشت به آن نگفت.
این اتفاق سبب شد تا بسیاری از تحلیلگران رسانه‌ای و نشریات به ویژه آمریکایی این اتفاق را اینگونه تفسیر کنند که بایدن می‌خواسته این پیام و پالس را بدهد که هیچ عجله‌ای برای بازگشت به برجام و کاهش فشارها ندارد و برخی از این نشریات و منابع نیز حتی مدعی شدند که تیم بایدن نمی‌خواهد تحریم‌های اصلی دوران ترامپ را لغو کند و به تعبیری مایل است از میراث تحریمی ترامپ برای فشار و چانه زنی با تهران استفاده کند.
اما دیپلماتها و کسانی که با دیپلماسی آشنا هستند این‌را هم به خوبی می‌دانند که هر وقت در دیپلماسی رسمی مقامات و دیپلماتها درباره موضوعی کمتر حرف می‌زنند و آنرا رسانه‌ای می‌کنند معنایش آنست که عزم جدی‌تری برای حل و فصل و پیشبرد آن دارند.
در واقع مناقشه‌ها و اختلافات سیاسی بین کشورها هرچه کمتر به عرصه رسانه‌ای و صفحات روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها کشیده شده و اطلاعات بیشتری از ان به بیرون درز کند، به همان اندازه نیز بیشتر مورد تحلیل و تفسیر و نقد و همچنینی مداخله و کارشکنی قرار می‌گیرد.
لذا مذاکره هر چه جدی‌تر و دیپلماتها مصمم‌تر، خبرها و موضع‌گیری‌های رسانه‌ای هم کمتر است.
روایت بلومبرگ از پروژه قطره چکانی بایدن
در هفته های اخیر به نظر می‌رسد نگاه کلی و سیاست کلان تهران و واشنگتن در مورد موضوع بازگشت به برجام به اندازه کافی در تریبون‌ها از وی مقامات دو کشور بیان شده است و وقت آنست که پیام های رسمی و ماینجیگری ها آغاز شود. اتفاقی که کم‌کم با فعالتر شدن اروپایی‌ها آنگونه که محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور به خبرنگار ما گفت در حال رخ دادن است.
اما همانطور که عنوان شد در این فضا رسانه‌های هر جبهه نوعی تفسیر از نگاه و موضع خود را ارائه می‌دهند.
جن ساکی سخنگوی کاخ سفید روز جمعه در پاسخ به سوالی درباره اینکه «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا چه زمانی مذاکرات برای توافق در خصوص ایران را آغاز خواهد کرد گفت: «این مسئله واقعاً به ایران بستگی دارد.»
او در ادامه گفت: «اگر ایران به پایبندی کامل به تعهداتش در برجام برگردد، ایالات متحده نیز همین کار را انجام خواهد داد و از این مسئله به عنوان مبنایی برای رسیدن به توافق طولانی‌تر و قوی‌تر که سایر حوزه‌های محل نگرانی را هم پوشش می‌دهد استفاده خواهد کرد.»
وی در ادامه اظهاراتش تصریح کرد دولت آمریکا در خصوص مسائل مربوط به برجام با نمایندگان کنگره و شریکانش در گروه ۱+۵ رایزنی خواهد کرد. جن ساکی گفت: «اما این کار از طریق مشارکت با شریکان گروه ۱+۵ و از طریق مشورت با کنگره انجام خواهد شد.»
خبرگزاری بلومبرگ هم به نقل از منابع دیپلماتی که نامی از آنها نبرده مدعی شد که دولت بایدن بعنوان بخشی از تلاش برای بازگشت به برجام به دنبال راه‌هایی برای کاهش فشار اقتصادی ایران بدون لغو تحریم‌های کلیدی است.
مقام‌های آمریکایی در حال بحث و گفت‌وگو درباره موضوعاتی چون حمایت از صندوق بین‌المللی پول برای اعطای وام به تهران برای مقابله با ویروس کرونا و همچنین تسهیل تحریم‌هایی هستند که در مسیر کمک‌های جامعه جهانی به ایران برای مقابله با کرونا مانع ایجاد کرده است.
طبق گفته این منابع آگاه، «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا احتمالاً با امضای یک فرمان اجرایی، تصمیم «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور سابق آمریکا برای خروج از برجام را لغو کند.
با این‌حال، منابع آگاه اعلام کردند که صدور معافیت‌های تحریمی که اجازه فروش نفت ایران در بازارهای بین‌المللی را بدهد، در حال حاضر تحت بررسی‌های جدی قرار ندارد.
بایدن و نیم نگاهی به انتخابات ۱۴۰۰
این موضوع اگر صحت داشته باشد شرایط را پیچیده‌تر خواهد کرد چون ایران به صراحت اعلام کرده که سیاستش امضا در برابر امضا و گام عملی در برابر گام عملی است. اگر قرار باشد دولت بایدن روی کاغز فرمان خروج از برجام ترامپ را لغو کند اما تحریم‌های اصلی را به بهانه‌های مختلف لغو نکند و با مجوزهای مقطعی و موردی امکان فروش و صادرات محدود نفت را به ایران بدهد آنوقت است که مناقشه جدیدی بوجود خواهد آمد زیرا تهران زیر بار این تاکتیک و ترفند نمی‌رود و دو دستگی در برجام و گروه ۱+۴ هم با قرار گرفتن اروپایی‌ها در کنار بایدن بیشتر خواهد شد.
دکتر فداحسین مالکی اما معتقد است که بایدن یک دیپلمات و سیاستمدار کهنه کار است و این رفتار او نشان می‌دهد نمی‌خواهد بی گدار به اب بزند و دنبال مسیر کم عمق برای بازگشت به برجام است.
این دیپلمات با سابقه و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به قدس آنلاین گفت: اینکه بایدن در اولین و حساسترین سخنرانی خود برای تشریح سیاست خارجی دولتش از برجام و ایران سخن نگفت نشان داد نمی‌خواهد بدون بررسی و تحلیل درست ورود به موضوع داشته باشد و برای دولت او برجام موضوع بسیار مهمی است و نمی‌خواهد با عجله موضع گیری کند.
وی با بیان اینکه ممکن است گام اول بایدن این باشد که برخی کشورهای منطقه که با ایان روابط خوبی دارند را واسطه قرار دهد یا تحرکات اروپایی‌ها برای ایجاد یک سازروکار آنگونه که محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران پیشنهاد داره روشنتر و عملیاتی‌تر شود، اظهار داشت: صحبت‌های قبلی آنتونی بلینکن وزیر خارجه او هم هم به نوعی نشان دادن آنها آمادگی دارند به موضوع برجام و بازگشت به توافق هسته‌ای ورود و به قول راب مالی با ایران آشتی کنند. اما به دنبال این هستند که به گونه‌ای عمل کنند که امتیاز کمتری به ایران بدهند و ترجیحا ایران گام اول را بردارد.
این دیپلمات با سابقه در مرود ادعاهای مطرح شده در مورد اینکه بایدن به دنبال کاهش فشارهای اقتصادی علیه ایران بدون لغو تحریم‌های کلیدی است، با بیان اینکه این روش نمی‌دهد و ایران زیر بار چنین چیزی نمی‌رود، اظهار داشت: احتمالا همانطور که ما انتخابات آمریکا را رصد و تحلیل می‌کردیم. آنها هم انتخابات ایران را رصد می کنند و ممکن است در خصوص برجامنیم نگاهی به انتخابات ۱۴۰۰ ایران داشته باشند و بخواهند زمان بخرند که فضا روشن شود و هم اجماعی با دوستانشان در اروپا و منطقه ایجاد کنند. اما مشخص است که بایدن می‌خواهد چالش جدیدی میان ایران و آمریکا شکل نگیرد.
اهرم های چانه زنی دوباره بکار گرفته می‌شوند
نشانه‌های دیگری هم البته برای آنکه دولت بایدن عجله‌ای برای بازگشت به برجام ندارد یا اصطلاحا دنبال وقت کشی و جمع کردم اهرم‌های و برگ‌های فشار و چانه زنی بیشتر در مذاکره با ایران است وجود دارد زیرا با وجود همه موضع‌گیری‌ها درباره غیر قابل مذاکره بودن برجام، در نهایت احیای یک توافق در این سطح و بازگشت آمریکا به برجام بدون رایزنی و گفتگوی ایران و آمریکا ولو در قالب کمیسیون مشترک ممکن نیست.
اما از هم اکنون فضا سازی‌های سیاسی و رسانه‌ای برای فشار بر ایران در حال شکل‌گیری است.
آنگونه که به نظر می‌رسد اگر دولت بایدن تا سوم اسفند ماه (۲۱ فوریه) اقدامی موثر در مسیر بازگشت به برجام و لغو تحریم ها بر ندارد، که این ظن قوی‌تر شده، تهران و اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را طبق مصوبه مجلس متوقف خواهد کرد و این اتفاق احتمالا یک چالش سنگین و جدی را رقم خواهد زد. با این حالت توپ در زمین آمریکا خواهد بود که به وعده خود عمل نکرده.
به همین دلیل به نظر می‌رسد برای وارونه کردن این زمین بازی که به ضرر آمریکاست، از همین حالا سناریو سازی‌های جدید در حال شکل‌گیری است.
آژانس زیر توافق مهر ماه با ایران می‌زند؟!
روزنامه وال استریت ژورنال به نقل از سه دیپلمات مدعی شده است بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای شواهد جدیدی از فعالیتهای هسته‌ای اعلام نشده از سوی ایران یافته‌اند که باعث بروز سوال در مورد دامنه فعالیتهای هسته‌ای ایران شده است.
بی‌بی‌سی نوشت: این روزنامه به نقل از دیپلمات‌هایی که نامشان ذکر نشده می‌گویند نمونه‌های برداشته شده از دو سایت هسته‌ای در پاییز حاوی مواد رادیواکتیو بوده که می‌تواند نشاندهنده فعالیت ایران در زمینه سلاح هسته‌ای باشد. این دیپلماتها تاکید کرده‌اند آنها از ماهیت دقیق آنچه پیدا شده اطلاع ندارند.
این رسانه آمریکایی گفته، آژانس هنوز در این باره گزارشی به شورای حکام نداده و هنوز منتظر توضیحات ایران درباره این فعالیت‌ها است. همانطور که به سوالات این روزنامه در این باره پاسخ نداده است.
این خبر از سوی این رسانه آمریکایی در حالی بدون ذکر منبع و سند منتشر شده که کمتر از پنج ماه پیش ایران و آژانس توافق کردند پس از دسترسی بازرسان این نهاد به دو سایتی که ادعا شده بود فعالیتهای اظهار نشده در آنها انجام شده، آژانس دیگر درخاست مشابهی را ارائه نکند.
این اتفاق در پی آن رخ داد که آژانس بر مبنای ادعای رژیم صهیونیستی خواستار دسترسی به دو سایت قدیمی و متروکه در ایران شد. اقدامی که ترهان به دلیل مغایرت آن با رویه های پادمانی و استناد به اسناد نامعتبر جاسوسی با ان مخالفت کرد اما در نهایت پس از قطعنامه شورای حکام با فشار آمریکا، در سفر گروسی به تهران در مهر ماه تهران و آژانس در بیانیه‌ای مشترک توافق کردند که دسترسی به این دو سایت برای آژانی فرهم شود و مدیذر کل آژانس هم متعهد شد که این نهاد نیز هیچ سؤال دیگری از ایران، و هیچ درخواستی برای دسترسی به مکان هایی فراتر از آنچه که توسط ایران تحت موافقتنامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی اظهار شده‌اند.
البته آژانس پیش از این هم چنین تعهدی را درتوافق با ایران در دوره یوکیو آمانو داده بود.
ایران پس ازامضای برجام توافق کرد که درباره پرونده موسوم به مطالعات ادعایی با آژانس همکاری کند و یک بار برای همیشه به سوالات این نهاد در باره این پرونده پاسخ دهد و این پرونده بسته شود و اینگونه شد. اما با مرگ امانو و رسیدن گروسی به کرسی مدیرکلی آژانس با حمایت آمریکا، او زیر این توافق زد.
حالا هم اگر آژانس بخواهد ادعای دیگری را آنگونه که وال استرین ژورنال مدعی شده در روزها و هفته‌های آینده مطرح کند، ظرف کمتر از چند ماه کروسی زیر قول و توافق کتبی خود زده است.
فدا حسین مالکی در واکنش به این گزارش با تاکید بر اینکه این روش و چنین ادعاهایی تکراری و روشی شناخته شده است، به قدس آنلاین گفت: اینها فقط ایجاد موج رسانه‌ای برای فشار روانی بر ایران است تا هزینه خرید زمان برای آمریکا را کمتر و هزینه توقف اجرای پروتکل الحاقی را برای ایران بیشتر کند.
وی تصریح کرد: ما بر اساس توافق مهر ماه با اقای گروسی مدیرکل آژانس و بیانیه رسمی و مشترکی که در مورد پایان سوالهای آژانس در مورد اقدامات و فعالیتهای گذشته ایران و مصوبه مجلس عمل می‌کنیم.
در هر صورت این ماجرا را چه فضا سازی رسانه‌ای باشد، چه واقعا در آژانس مطرح شود با ضرب الاجل ۲۱ فوریه مرتبط دانست زیرا کشورهای غربی و دولت آمریکا تلاش دارند با سنگین کردن فضا و فشارهای رسانه‌ای و سیاسی برداشتن گام دوم طرح اقدام راهبردی را سخت‌تر کرده و توپ را در زمین ایران نشان دهند. روزهای آینده ابعاد این ماجرا را روشنتر خواهد کرد.
نظر شما